Fikir Taşı

GÜMELE KÖYÜ

Duygu Zeybek

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2.Sınıf Lisans Öğrencisi

GİRİŞ

Demirci İlçesi ne zaman kuruldu bilinmemektedir. Ancak bilinen belgelerden hareket ederek Demirci tarihinin Yontma Taş Devrine kadar uzandığını görürüz. Taş ve Maden Devrinden sonra Anadolu’nun ilk medeniyetlerinden Hitit ve Frig devirlerini yaşayan Demirci Lidyalılar zamanında gelişmiş bir şehir özelliğine kavuşmuştur. Persler Romalılar ve Bizanslılar döneminden sonra ilki 1298 Horasan Erenleri ve son olarak 1302 tarihinde Saruhan Beyliği tarafından fethedilerek o günden itibaren Türk tarihi seyri içinde şehir özelliğini devam ettirmiştir. İlçenin nüfusu günümüzde 41.679’dur. Nüfusun çoğunu köyler oluşturmaktadır. İlçeye bağlı 91 tane köy bulunmaktadır. Bu köylerden bir tanesi de Gümele Köyü’dür.[1]

Gümele Manisa ilinin Demirci ilçesine bağlı bir mahalledir. Köyün il merkezine uzaklığı 185 km’dir. İlçe merkezine ise 65 km uzaklığındadır. Gümele Köyü’nün nüfusu yıllar içinde değişiklik göstermiştir. Yıllara göre baktığımızda 1530’da 4 hane 18 kişi, 1844-1845’de 44 hane 198 kişi, 1889’da 46 hane 289 kişi, 2017 yılı nüfusu ise 284’tür. [2]

İklimi, Köy genellikle Akdeniz iklimi etki alanı içindedir. Kış aylarında kırağı ve don olayı sıkça görülür. Yaz ayları ise oldukça sıcak geçer. Hakim bitki örtüsü ormandır. Köydeki suyun bolluğuna bağlı olarak çokça kavak ağacı bulunmaktadır. Bahar aylarında köyde ayrı bir renk cümbüşü ortaya çıkar. Bu özelliğinden dolayı Yeşil Gümele olarak anılır. [3]

Köyde toplu yerleşim biçimi görülmektedir. Tarım arazileri genellikle ova biçimindedir. [4]

Ekonomi, Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Geçim kaynağı ise yaz aylarında yetiştirilen tütündür. Köyde insanların küçük ihtiyaçlarını karşılayabileceği iki tane bakkal bulunmaktadır. Bir de erkeklerin vakit geçirdiği iki tane kıraathane vardır. [5]

Gümele Köyü’nün Adının Kaynağı

Köyün bulunduğu yer, ormanlık ve su kaynağı bol olan bir yer olduğu, suyu bol olan yere su içmek için çok sayıda keklik indiği, keklik avlamak isteyen avcılarında gizlenmek için çalı ve çırpıyla güme oluşturduğu ve zamanla aynı yerde birçok güme yapıldığı için köyün adına gümeler denmiştir. Yani Gümenin çoğulu olarak kullanılmıştır. Ancak Demirci ağzında sondaki r harfi düştüğü için köyün adı Gümele olarak kalmıştır. [6]

Köydeki Sülaleler

Köyde farklı sülaleler vardır. Bu sülalelerin lakapları ise şöyledir; Hasanlar, Ayvazlar, Çavuşlar, İllezler, Kayalar, Zeybekler, Biladerler, Koca Mehmetler ve Hacı Hüseyinler’dir. Gümele mezarlığında bulunan iki mühim şahsiyete ait mezar taşları ve kitabeleri şöyledir:

1. 1284 El-Merhum Hacı Hüseyin’in oğlu Hasan, Ruhuna Fatiha

2. Hüvel Baki, Ziyaretten murad olan duadır bugün bana ise yarın sanadır. Koca Mehmet oğlu Hacı Hüseyin’in pederi Koca ???, Ruhuna Fatiha ???[7]

Gümele Köyü’ne Ait Feridem Türküsü ve Hikayesi

Olay, tahmini olarak 1920’li yılların sonunda Demirci’nin Gümele Köyünün Ketenlik mıntıkasında harman zamanında yaşanmıştır. Feride Gümele Köyünün en güzel kızıdır. Babası öldüğü için annesiyle birlikte yaşamaktadır. Feride’nin annesi Feride’yi sana vereceğim diye aynı köyde yaşayan ve evli olan Koca Hasan’a işlerini gördürür. Bu arada Feride büyüyüp evlilik çağına gelir. Koca Hasan’ın gözü Feride’den başkasını görmez. Feride ise Koca Hasan’a ilgi duymamaktadır. Bu arada Feride’ye dünürcüler gelmekte, köylerinde zengin bir aile de Feride’yi oğluna istemektedir. Feride’nin annesi de kızını o aileye vermek istemektedir. Bu durumdan haberdar olan Koca Hasan, Feride’nin başkasıyla evlenmesinden çok korkmaktadır. Feride’nin annesiyle Koca Hasan arasında daha önce aracılık yapan kişi de arayı iyice karıştırmaktadır. Bu aracı Feride’nin annesine gidip fakir adama kızını vermemesini söylerken Koca Hasan’a gidip dul bir kadından korkmasının

[1] Ertan Gökmen, Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Demirci Kazası, İzmir: Akademi Ajans İç ve Dış Ticaret,2007, s.67

[2] Ertan Gökmen, Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Demirci Kazası, İzmir: Akademi Ajans İç ve Dış Ticaret,2007, s.67

[3] http://www.haritamap.com/yer/gumele-koyu-demirci Erişim Zamanı:18.12.2017

[4] Servet Akgün ile yapılan görüşmeden

[5] Servet Akgün ile 10.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

[6] Servet Akgün ile 10.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

[7] Mustafa Zeybek ile 10.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

yersiz olduğunu söylemektedir. Feride’nin elden kaçmakta olduğunu anlayan Koca Hasan, onu kaçırmayı kafasına koyar. Köyün Ketenlik mıntıkasına pusuya yatar beklemeye başlar. O gün akşamüzeri harmandan dönmekte olan Feride’nin önünü keser. Feride’nin kolundan tuttuğu gibi ormanlık alana doğru sürüklemeye çalışır. Fakat Feride gitmemek için direnir. Bir yandan bağırarak köye dönmekte olan köylülerinden yardım isterken bir yandan da kocasıyla boğuşur. Onun bağırışını duyan köylüler Koca Hasan’ı Feride’yi bırakmasını söyler. O arada Feride Koca Hasan’ın başını taşla deler. Kanlar içinde kalan Koca Hasan paniğe kapılarak belindeki tabancayı Feride’ye doğrultur. Onu korkutup bir an önce kendisiyle gelmesini sağlamaya çalışır. Bir yandan Feride’yi kaçırmaya çalışırken bir yandan da arkasından gelenlerin olup olmadığına bakmaktadır. Bu telaş sırasında elindeki tabanca ateş alır. İstemeden de olsa tabancasındaki tek mermiyle çok sevdiği Feride’yi boğazından vurur. Feride oracıkta can verir. Feride’yi öldüren Koca Hasan 12 yıl hapis yatar. Bu olaydan sonra Feridem türküsü yakılmıştır[1].

‘’Feridem Türküsü

Ketenlik ’in çamları

Sallanıyor golları

Ketenlik ’ten geliyor

Feridemin şelvarı

Çamdan endim budaktan

Şeker yedim dudaktan

Böyle olcanı bilseydim

Endirmezdim gucaktan

Kayalıktan yörüdü

Dağı duman bürüdü

İnce belli Feridem

Gümele’de bir idi

Çaya endim bulanık

Saçı elime dolanık

Çok bağırma Feridem

Jandarmalar uyanık

Çaydan mili doldurdum

Doldu diye galdırdım

Uzun saçlı Feridemi

Yad ellere aldırdım

Ketenlik’in çamları

Sallanıyor golları

Bizim için yapılmış

Selendi’nin damları [2]

Gümele Mahallesi’nin Kültürel Özellikleri

a) Gelenek Görenekler

Köy gelenekle ve göreneklerine bağlı bir köydür. Düğünlerde bayramlarda cenazelerde birlik ve beraberlik vardır. İnsanlar arasında yardımlaşma ve dayanışma güçlüdür. Köyün kadınları düzenli olarak toplanıp Kur’an-ı Kerim okuyup dua ederler. Bu da arada ki birlik beraberliğin artmasına vesile olur. Ayrıca yıllardan beri devam eden yağmur duası geleneği vardır. Koca Pınar denilen çeşmenin önünde tüm halk toplanıp yemek yapılır, lokmalar dökülür, toplu bir şekilde dua edilir. Duadan sonra ailelerin en büyük çocuğu yakalanıp çeşmeye bandırılıp çıkarılır. Bu da bu etkinliğin eğlencesidir. [3]

[1] Sezai Eren, Gönül Dilinden Demirci, Demirci/Manisa: Kardeşler Matbaası- Gazetecilik,2017, s.41

[2] Sezai Eren, Gönül Dilinden Demirci, Demirci/Manisa: Kardeşler Matbaası- Gazetecilik,2017, s.41

[3] Mehmet Yılmaz ile 15.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

a) Çeşmeler

Köyde 6 tane çeşme bulunmaktadır. Bunlar Koca Pınar, Cami Pınarı, İğdeli Pınar, Hasyon Pınarı, Kuyu Pınarı ve Dinlengeç Pınarı’dır.[1]

b) Düğünler

Eskiden düğünler dört gün sürerdi. Perşembe günü bayrak dikilirdi. Bayrak dikiminde genç erkekler araya gelerek çeşitli oyun ve eğlenceler düzenler, ikinci gün ise Dübek denilen yerde keşkek dövülür, gelen misafirler ağırlanır, üçüncü gün düğün yapılır, dördüncü gün ise gelin evine gelin almaya gidilir.[2]

c) Çam Dede Ziyaretgahı

Köyde Çam Dede adıyla bir ziyaretgah vardır. Burada bir alimin yattığı söylentisi vardır. Buraya uğrayıp adaklar adanılır.[3]

d) Camiler

Köyde eski ve yani olmak üzere iki tane cami vardır. Eski cami şu anda hizmete kapalı durumdadır.[4]

SONUÇ

Gümele Köyü tarihi eskiye dayanan bir köydür. Köy gelenek ve göreneklerine oldukça bağlıdır. Köy kendisine ait türküsüyle dikkat çekmektedir. Suyun bol olması köy halkı için en büyük avantajdır. Suyun bolluğu geçim kaynaklarını büyük ölçüde etkilemiştir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Servet Akgün ile 10.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

Emine Ak ile 15.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

Mehmet Yılmaz ile 15.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

Mustafa Zeybek ile 10.12.2017 tarihinde yapılan görüşme

GÖKMEN, Ertan, Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Demirci Kazası, İzmir: Akademi Ajans İç ve Dış Ticaret,2007, s.67

EREN, Sezai, Gönül Dilinden Demirci, Demirci/Manisa: Kardeşler Matbaası- Gazetecilik,2017, s.41

http://www.haritamap.com/yer/gumele-koyu-demirci Erişim Zamanı:18.12.2017

EKLER


Cami Pınarı	Çam Dede	Dinlengeç Pınarı	İğdeli Pınar

Koca Pınar	İlke Çayı	İlke Çayı Köprüsü	Eski Cami

Hasyon Pınarı	Yeni Cami	Eski Mezar Taşı 1	Eski Mezar Taşı 2