Fikir Taşı

- Aralık 28, 2017

YÖRÜK ALİ EFE

HELİN ŞAHİN

MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ DEMİRCİ EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRKÇE ve SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ BÖLÜMÜ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS PROGRAMI 2. SINIF ÖĞRENCİSİ

Giriş

Sultanhisar ilçesi Aydın İl Merkezi'nin doğusunda, Aydın / Denizli karayolu üzerinde, Aydın'a 30 km. uzaktadır. İlçe doğusunda Nazilli, batısında Köşk, güneyinde Yenipazar ve kuzeyinde Ödemiş ile çevrilidir[1].

Sultanhisar Antik dönemdeki Pelasg toprakları üzerinde kurulmuştur. Dünyanın önemli tören yerlerinden biri olan Nysa Antik Kenti, kent merkezine 3km uzaklıkta olup, Sultanhisar Belediyesi'nin mücavir alanı içindedir. Kent içinden geçilerek Nysa Antik Kenti'nin tarihi M.Ö.3. yüzyıla uzanmaktadır[2].

Türkmenlerin (Horasanilerin) bu bölgeye gelişi 1200 yıllarına varmaktadır. Yöre 1270 - 1307 yılları arasında Menteşoğulları Beyliği'ne katılmıştır. Sultanhisar 1307 - 1390 yıllarında Aydınoğlu Beyliği, 1390 - 1922 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında kalmıştır[3].

Sultanhisar, Aydınoğlu Beyliği'nin kurucusu Mehmet Bey'in kız kardeşi Nilüfer Sultan için yaptırdığı hisardan adını almaktadır. Bu ilçe Nilüfer Sultan'ın eseri olduğundan dolayı “Sultanhisar” olarak adlandırılmıştır[4].

Antik Çağ'dan bu yana “Kral Yolu”, “İpek Yolu”, “Ulu Yol” gibi önemli ticaret yolları üzerinde bulunan Sultanhisar, sahip olduğu benzersiz iklimi, tabiat varlıkları yanısıra önemli bir kültür ve sanat merkezi olarak hep önemini korumuş bulunmaktadır[5].

Sultanhisar, Milli Mücadele döneminde Kuva-yı Milliye'nin önemli direniş merkezlerinden birisi olmuştur. Yörük Ali Efe'nin Sultanhisar Kavaklı Köyü'nden oluşu; milli mücadelede bu ilçenin önemini daha da vurgulamaktadır. Bu nedenle Sultanhisar, milli mücadele döneminde karanlık günler yaşamış, işgal kuvvetleri tarafından yakılıp yıkılmış, insanları derin acılar ve zulüm çekmiştir.[6]

Yörük Ali Efe

Yörük Ali Efe 1895 yılında Aydın'ın Sultanhisar beldesinde doğdu. Babası Sarıtekeli aşiretinden İbrahim oğlu Abdi, annesi ise Yörükler'in Atmaca aşiretinden Fatma'dır. 19 yaşına geldiğinde dağlarda dolaşan Alanya'lı Molla Ahmet Efe'nin birliğine katılmak isteyen Yörük Ali, ağır bir sınavdan geçirilerek gruba alındı. Kısa zamanda tüm zeybeklerin güvenini ve sevgisini kazanarak grupta ikinci adam konumuna yükseldi. Ahmet Efe’nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesi üzerine de birliğin başına geçti.[7]

Yörük Ali Efe'nin Milli Mücadeledeki Yeri

Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin Bozdoğan Kavaklıdere baskınında ölmesi üzerine Yörük Ali Efe olarak gurubun başına geçti. Dört yıldan fazla dağlarda dolaşan Yörük Ali Efe, bu süre içinde daima ezilenin mağdur edilenin, güçsüzün yanında oldu. Haklı olarak halk tarafından sevildi, itibar ve destek gördü[8].

[1] www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.15.12.2017

[2] www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.15.12.2017

[3] www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.15.12.2017

[4] www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.15.12.2017

[5] www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.15.12.2017

[6] www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.15.12.2017

[7] www.yeniakit.com.tr/kimdir/Yörük _Ali_Efe.15.12.2017

[8] Tarihinefesi.blogcu.com/efelerin-efesi-yoruk-ali-efe/2949735.15.12.2017

Yörük Ali Efe 1919 senesinde dağdan indi. O sıralar düşman İzmir’i, ardından Aydın ve Nazilli’yi işgal etmişti[1].

Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları, Aydın İli’nin Çine İlçesi Yağcılar Köyünde toplanarak, Sultanhisar İlçesine iki kilometre uzaklıkta Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki güçlü ve tam teçhizatlı düşman karakoluna baskın yaptılar[2].

Tarih:16 Haziran 1919. Karakol tümüyle imha edildi. Oldukça önemli cephane ve erzak ele geçirildi. Bu baskın Batı ve Güney Anadolu’da düzenli, bilinçli ve milli şuurla düşmana yapılan ilk baskındır[3].

Bu önemli başarı halka ümit ve cesaret vermiş. Düşmanın yurttan kovulabileceğine olan inancını arttırmış ve Yörük Ali Efenin liderliğini perçinlemiştir. Düşman beklemediği bu baskın karşısında paniğe kapılmış. Nazillideki kuvvetlerini Aydın istikametine çakmıştır. Ne yazık ki çevreyi yakarak, masum insanları öldürerek. Daha sonra 7. Tümen kumandanı Şefik AKER in başkanlığında kurulan halk meclisinde oy birliğince alınan karar uyarınca Aydın, Yörük Ali Efe emrindeki kuvvetler tarafından birinci kere kurtarılmıştır. Ancak takviye kuvvetlerle güçlenen düşman ordusu Aydın’ı ikinci kez işgal etmiş. Artık kanlı savaşlar başlamıştır. Köşk, Umurlu ve Dörtyol cephesi kurularak olağanüstü cesaretle, donanımlı ve sayıca çok fazla olan düşman kuvvetleri büyük kayıplara uğratılmış. Böylece düzenli ordu kurulana kadar yirmi aylık bir süre düşman kuvvetlerinin Aydın kanadından Anadolu içlerine girmesi engellenmiştir.[4]

Sonuç

Kurtuluş savaşının milli mücadele kahramanlarından biri olan Yörük Ali Efe Aydın’ı kısa bir sürede olsa Yunanlının elinden kurtarmış. Kurtuluş Savaşı ve Aydın için çok önemli bir isimdir. Efelerin efesi Yörük Ali Efe adına Aydın’da belli günlerde anma törenleri düzenlenir. Zeybekler oynanır, yöresel yemekler yapılır. Hala bile Aydının köylerinde özellikle Sultanhisarda Yörük Ali Efenin adı geçince halkımız şahlanır.

Kaynakça

http://www.sultanhisar.bel.tr/tarihce.html.%20Erişim (Erişim Tarihi: 15.12.2017)

www.yeniakit.com.tr/kimdir/Yörük_Ali_Efe. (Erişim Tarihi: 15.12.2017)

Tarihinefesi.blogcu.com/efelerin-efesi-yörük-ali-efe/2949735. (Erişim Tarihi: 15.12.2017)

Ekler