YESEMEK
AÇIK HAVA MÜZESİ
Şerife DAMLA
Celal Bayar
Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Sosyal Bilimler
ve Türkçe Eğitimi Bölümü
Sosyal Bilgiler
Öğretmenliği Lisans 2. Sınıf Öğrencisi
Giriş
Gaziantep ilinin İslahiye ilçesine bağlı
Yesemek köyünde yer alan Yesemek Açık Hava Müzesi Kurt Dağı’nın güney
uzantısını oluşturan bir yamaç üzerinde bulunmaktadır.
Yesemek Heykel Yapım Atölyesi ilk kez
Hitit döneminde M.Ö. 1375 ile 1335 yılları arasında işletmeye açılmıştır.
Hititlerden sonraki dönemlerde Asur ve Aramiler tarafından da kullanılan
Yesemek Heykel Yapım Atölyesi çeşitli devletlerin çeşitli kültürlerini
yansıtmaktadır. Yesemek ilk defa 1890 yılında bulunmuş ve 1961 yılında Prof.
Dr. Bahadır Alkım başkanlığındaki bir ekip tarafından 200’e yakın heykel ortaya
çıkarılmıştır. Günümüzde Yesemek Açık Hava Müzesi’nde çok sayıda heykel
bulunmaktadır.[1]Heykel
ve kabartma taslaklarından biçimsel özellikleri görmek olası değildir, ancak
proporsiyonlar gözlenmektedir.[2]İşletmeye
açıldığı 100 bin metrekare alanı kaplayan heykel okulunda sfenksler, aslan
heykelleri, dağ tanrıları, savaş
arabaları, karışık yaratıklar, çeşitli Mimari parçalardan oluşan zengin bir
koleksiyon görülür.[3]
Yesemek
Açık Hava Müzesi
Yesemek M.Ö. 2.binin dördüncü çeyreği
ile M.Ö.8. Yüzyıl arasında,yakın doğunun en büyük taş ocağı ve heykel işleme
atölyesidir.İslahiyeilçesinin 22 km. Güneydoğusunda bulunan Yesemek Köyü’nün
Karatepe sırtlarında yer almaktadır[4].
Yerli halk Hurrilerin çalıştığı atölye,
bölgenin Hitit Hakimiyeti altına girdiği, M.Ö. 1375-1335 yılları arasında,
İmparator 1.Suppiluma zamanında işletmeye açılmıştır. Bir ara faaliyeti
zayıflayan atölyede, Geç Hitit Krallıkları zamanında çalışmalar tekrar
yoğunlaşmıştır. Yeni dönemde Hitit, Suriye, Arami ve Asur sanat unsurları
ağırlık kazanmıştır. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi, taşların ocaktan
kesilmesi, yontulması, yontu taslaklarını hazırlanması ve tamamlanmasına kadar
ki evrelerin teker teker örnekleriyle görülebileceği dünyada başka bir benzeri
olmayanlara bir heykel okulu niteliğindedir.[5] M.Ö.
2000 yıllarının ikinci yarısı içinde bulunan bölgede, Hititler tarafından ele
geçirilen taş ocağında, taş islemenin yanı sıra heykellerde yapmışlardır.
Burası yıllarca heykel yapılan bir atölye olarak kullanılmış, daha sonra ise
ocak terk edilmiştir. Heykellerin çoğu yarım kalmıştır.[6]
Samar Krallığının M.Ö. 8.yy.’ın
sonlarında Asurlar tarafından yıkılması ile birlikte Taş Ocağının ve Heykel
Atölyesinin kapatıldığı, çalışan halkın bölgeyi terk ettiği düşünülmektedir. Yesemek’in
Batıya tanıtılması 19.yy. sonlarında olmuştur. Zincirlide kazı çalışması
Avusturya ekibi tarafından yapılmıştır.[7]
Yesemek
tarihte ilk defa 1890 tarihinde, Zincirli(Şam’al) de Alman Doğu Araştırmaları
Kurumu adına kazı yapılan Felix Von LUSCHAN tarafından keşfedilerek, bilim
dünyasına
[2]A. Muhibbe Darga, Hitit Sanatı,
İstanbul, 1992, s.324, Erişim Tarihi: 18.12.2017
[4]https://www.gaziantepturizm.gov.tr/Tr,174052/yesemek-acık-hava-muzesi.html Erişim Tarihi: 15.12.2017
[5]https://www.gaziantepturizm.gov.tr/Tr,174052/yesemek-acık-hava-muzesi.html Erişim Tarihi: 15.12.2017
[6]https://books.google.com.tr/books?id=d4M4AwAAQBAJ&pg=PA22&dq=yesemek+a%C3%A7%C4%B1k+hava+m%C3%BCzesi&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiQ6_PfrI7YAhWnC5oKHYLdDScQ6AEICTAA#v=onepage&q=yesemek%20a%C3%A7%C4%B1k%20hava%20m%C3%BCzesi&f=falseHasan Mahir, Gaziantep: Gezi
Notları 22.bölüm Gezilesi Görülesi Yerler, Basım yeri ve yılı: Gaziantep Kasım 2008,
Erişim Tarihi: 16.12.2017
tanıtılmıştır.
Buradaki sistemli araştırma ve kazı çalışmaları 1957-1961 yıllarında Prof.
Bahadır ALKIM başkanlığındaki ekip tarafından yürütülmüş 200’e yakın heykel
taslağı çıkartılmıştır. Kazı ve araştırmanın yanı sıra bilimsel yayında
yapılmıştır. Geçtiğimiz yıllarda ise Arkeolog İlhan TEMIZSOY tarafından yapılan
arkeolojik kazılarda toprak altında kalan heykellerin gün ışığına çıkarılması
ile 300 adet yontu ve heykel taslağına ulaşılmış; söz konusu alan, Gaziantep
Müze Müdürlüğü tarafından çevre düzenlemesi yapılarak Açık Hava Müzesi haline
getirilmiştir. Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün
07.05.2012 tarih ve 99196 sayılı yazısında Yesemek Taş Ocağı ve Heykel
Atölyesinin Dünya Miras Geçici Listesine Eklenmesi amacıyla hazırlanan başvuru
dosyası Dünya Miras Merkezine iletilmiş olup, adı geçen varlığımızın 13.04.2012
tarihi itibarı ile UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine eklenmiş olduğu
bildirilmiştir.[1]
Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi’nin kalıcı listeye girebilmesi için
alan yönetimi çalışması başlatılmış, İslahiye Belediye Başkanı Kemal Vural, UNESCO’nun
belirlediği kriterlerin yerine getirilmesi amacıyla çalışma başlatıldığını
belirterek, bu amaçla müze alanında inceleme yapıldığını belirtmiştir.[2]
Sonuç
Gaziantep İli’nin İslahiye İlçesine 22
km uzaklıkta bulunan bu eşsiz bölge çeşitli uygarlıkların yaşam noktası
olmuştur. İlk Sanat Okulu olması ve taşların ocaktan kesilmesi, yontulması,
yontu taslaklarının hazırlanması tamamlanmasına kadar ki evrelerin teker teker
gösterilmesi onu dünyada benzeri olmayan bir heykel atölyesi niteliğine
kavuşturmaktadır. Evet, bende İslahiyeliyim ve İslahiye gibi kültür beşiği bir
şehirde o tarih ve kültür kokan bölgede büyümek nasıl bir duygu anlatamam ama
gidip bir nebzede olsa yaşamanızı tavsiye edebilirim. Muhteşem doğa manzarası
içinde akan nehirlerin geçit verdiği bölgeye gidip o şahane manzarayı görmek
gerçekten mantıklı bir eylem olacaktır. Peki ya siz hala Yesemek Açık Hava
Müzesi’ne gitmediniz mi? E neyi bekliyorsunuz? Şimdiden biletlerinizi alın
derim...
Kaynaklar
http://gezilecekyerler.com/yesemek-acik-hava/muzesi/, Erişim Tarihi: 15.12.2017
Hitit Sanatı, DARGA, A. Muhibbe,
İstanbul 1992, Erişim Tarihi: 18.12.2017
https://www.gaziantepturizm.gov.tr/Tr,174052/yesemek-acık-hava-muzesi.html, Erişim Tarihi:
15.12.2017
https://books.google.com.tr/books MAHİR, Hasan, Gaziantep: Gezi
Notları 22.bölüm Gezilesi Görülesi Yerler, Basım yeri ve yılı: Gaziantep Kasım
2008, Erişim Tarihi: 16.12.2017
http://youtu.be/6vebt-JQH9M, Erişim Tarihi: 16.12.2017
https://www.muze.gov.tr/tr/muzeler/yesemek-acik-hava-muzesi,
Erişim Tarihi: 15.12.2017
http://www.haber7.com/gaziantep/2270298-yesemek-acik-hava-muzesi-unesco-yolundaHaber7.com/
1 Mart 2017,
17.20, Erişim Tarihi:
Ekler
[2]http://www.haber7.com/gaziantep/2270298-yesemek-acik-hava-muzesi-unesco-yolunda Haber7.com/1 Mart 2017, 17.20, Erişim
Tarihi: 17.12.2017
Yorumlar
Yorum Gönder