MİLLİ
MÜCADELE YILLARINDA KALECİK
ELİF ÇINAR
MANİSA CELAL
BAYAR ÜNİVERSİTESİ DEMİRCİ EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRKÇE VE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ
BÖLÜMÜ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS PROGRAMI 2. SINIF ÖĞRENCİSİ
GİRİŞ
İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak
bölümünde Ankara iline bağlı bir ilçedir. Merkez bucağından başka Çandır ve
Hasayaz adlı bucakları, bunlara bağlı 55 köyü vardır. Yüzölçümü: 2.039 km2
Nüfusu: 27.831 (1960 sayımı) Kalecik ilçesinde arazi yayla
karakterindedir, güneybatıdan kuzeydoğuya ve batıdan doğuya doğru eğimlidir.
İlçenin en yüksek noktası 1.985 m. yüksekliğindeki İdris dağıdır. İlçenin
iklimi karasaldır. Yıllık ısı farkı çok fazladır. İlçenin suları Kızılırmak
nehrinde toplanır. Kızılırmak kabaca güney-kuzey doğrultusunda akarak ilçeyi
ikiye ayırır. Kalecik İlçe sinde tahıl tarımı, meyvecilik, bağcılık
gelişmiştir. Elde edilen üzümler taze olarak yenildiği gibi şarap da yapılır[1].
İlçe merkezinde hâkim bir
tepede bulunan Kalecik Kalesi Romalılardan kalma olup, Osmanlılar zamanında
onarım görmüştür. Kalecik Osmanlılar döneminde oldukça gelişmiş bir kasaba
olarak bilinmektedir. Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde adı zikredilen
yerlerden birisidir. O tarihlerde Ahilik yörede yaygınlık kazanmıştır;
tabakçılık, bakırcılık ve kumaş dokumacılığı dönemin gelişmiş el
sanatlarındandır. Hasbey, Saray, Tabakhane
camileri ile Kazancı Türbesi ve Kızılırmak üzerindeki Develioğlu Köprüsü belli
başlı tarihi eserleridir. Ayrıca yakın tarihimizde Kurtuluş Savaşında nokta
hizmeti vermek, Kuvay-i Milliye güçlerine lojistik destek sağlamak bakımından
hizmet etmiş ve 1925 yılında büyük Atatürk'ün Kastamonu seyahatleri esnasında
onurlandırdıkları bir yerleşim birimidir[2]
MİLLİ MÜCADELE YILLARINDA KALECİK
Milli Mücadele yıllarında Kalecik'in büyük ve
önemli etkinliği ve rolü olmuştur. Bu etkinlikle;
Ankara-Kalecik-Çankırı-Kastamonu-İnebolu Şosesinin varlığı büyük önem
taşır.
Batı Anadolu o yıllarda işgal altında olduğundan, İstanbul ve çevresinden elde edilen mühimmat, cephane ve malzeme Karadeniz yolu ile İnebolu'ya getirilmiş oradan da Kastamonu-Ilgaz-Çankırı-Kalecik'e intikal ettirilmiş, buradan da Haymana cephesine sevk ettirilmiştir[3].
Batı Anadolu o yıllarda işgal altında olduğundan, İstanbul ve çevresinden elde edilen mühimmat, cephane ve malzeme Karadeniz yolu ile İnebolu'ya getirilmiş oradan da Kastamonu-Ilgaz-Çankırı-Kalecik'e intikal ettirilmiş, buradan da Haymana cephesine sevk ettirilmiştir[3].
Milli Müdafaa Vekaletince Kalecik'e 14 ağız fırın
yaptırılmış; Bu fırınlardan üretilen peksimet Haymana cephesine sevk edilmiştir[4].
O yıllar da Kalecik'teki Hamdi Camii ve başka
camiler ile Hükümet Konağı cephede yaralanan askerlerin tedavisi için hastane
haline getirilmiştir. Haymana cephesinden askerler kağnılarla buralara
getirilir; Halkta sırayla bu hastaneler de kalan yaralı askerlere yemek ve
diğer ihtiyaçlarının karşılanması için çalışmıştır.
Kurtuluş Savaşı sırasında Kalecik ilçesinin hizmeti büyüktür. İnebolu'ya
gelen kuva-i Milliyeciler Kalecik'te misafir edilirlerdi. Yunan istilasından
kaçan bazı batı Anadolu'lar Kalecik'e yerleşmişlerdir. Bedeli sonradan
ödenmek kaydıyla “Milli Yükümlülük Kanunu” gereğince Kalecik halkından silah,
cephane, yük hayvanı ve bazı levazımatlar toplamıştır. ngisinin yerine getirileceği hususunda bir çok idareci tereddüde düşmüştür. Atatürk Büyük Nutkunda; Çerkez Ethem tarafından Kalecik Kaymakamlığına gönderilen bir mektuptan söz etmiştir. Bu mektupta özetle kendilerine katılacak olan Kürt İsmail'e gerekli kolaylığın
gösterilmesi istenmiştir. İnebolu-Ankara hattındaki
ikmal büyük ölçüde “İmece” usulüyle gerçekleşiyordu[1].
Milli mücadele İnebolu-Kastamonu-Ankara
hattı, şu güzergahı takip ediyordu: İnebolu, Küre, Ecevit, Şeydiler, Devrekani,
Halkacılar, Şeker Köprü, Kastamonu, Beşdeğirmenler, Ilgaz, dibi, Ilgaz,
Çomarın, Yenice köy, Kazancı, İnköy, Gündoğdu, Çankırı, Çandır, Kızılkaya,
Kalecik ve Ankara. 2 Coğrafi ve tarihi şartların şekillendirdiği bu yol
hattının bugünde büyük ölçüde aynı güzergahı takip ettiği gözlenmektedir.
İnebolu-Ankara hattında Yolcu Konaklaması ve güvenlik için çok sayıda han, otel
ve karakol bulunmaktaydı.. Bu barınak ve güvenlik noktaları şunlardı[2]:
Merkez İnebolu Sübyan Çavuşun Oteli,
Merkez -Küre Ahmet Çavuşun Oteli, Ecevit Herif Kâmil, Üyük Hanı, Ödemiş Hanı,
Şeydiler Yumurtacı Hüseyin Ağa Hanı, Beşdeğirmenler, İlgaz Dibi Otelleri,
II-gazdağ doruğunda Jandarma Karakolu, Çomarın, Yeniceköy, Kazancı Hanları,
Kale Hanı, İnköy Hanları, Gündoğdu Jandarma Karakolu, Hafız Ağa Hanları,
Hacıbey, Kalecik Yeni Han ve Ankara Taş Misafirhanesi[3].
SONUÇ
Milli mücadele yıllarında Ankara’nın
Kalecik ilçesi önemli bir yere sahiptir. Kalecik; Kastamonu, Çankırı, Ilgaz ile
birlikte Haymana’ya mühimmat götürülmesinde önemli bir rol oynamıştır. O dönem
ki imkansızlıklar içinde Kalecik’teki bir çok cami ve konak hastane haline gelmiştir.
Kurtuluş savaşı döneminde yerli halk da askerlere ellerinden geldiği kadar
destek olmuştur. Bedeli sonradan ödenmek koşuluyla bir çok yük hayvanı cephane
vs. yardımı yapmışlar, aynı zamanda Kuvayi Milliyecileri de misafir
etmişlerdir. Kısaca Kalecik gerek coğrafi konumuyla gerekse halkının
vatanseverlik, fedakarlık ve özverisi ile milli mücadele yıllarında etkin rol
oynamıştır.
KAYNAKÇA
www.atam.gov TURAN, Refik, “Milli Mücadele’de İnebolu, Çankırı, Ankara
Hattı” İstiklal Yolu Eğitim Kültür Turizm ve Gençlik Dergisi, sayı 55, 2011,
ss. 12-16.
PEKER, Nurettin , 1918-1923 İstiklâl
Savaşının Vesika ve Resimleri İnebolu ve Kastamonu Havalisi, İstanbul: Gün
Basımevi, 1955.
Ekler
Üzüm bağları
|
Kalecik Kalesi
|
Kızılırmak
|
Kalecik karası adlı üzüm
|
[2] Nurettin Peker, 1918-1923 İstiklâl
Savaşının Vesika ve Resimleri İnebolu ve Kastamonu Havalisi, İstanbul: Gün
Basımevi, 1955, s. 206,207.
[3] www.atam.gov; Refik
Turan,” Milli Mücadele’de İnebolu, Çankırı, Ankara
Hattı”, sayı 55, 2011, s.12
Yorumlar
Yorum Gönder