-

MARDİN NUSAYBİN’DE ZEYNEL ABİDİN CAMİSİ VE
MOR YAKUP MANASTIRI
Zana ÖZSOY
MCBÜ EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİM BÖLÜMÜ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ 2. SINIF LİSANS ÖĞRENCİSİ


GİRİŞ

İpek yolu üzerinde Suriye ile sıfır noktasında bulunan Nusaybin, Dicle Nehri ile Fırat Nehri arasındaki havzanın yani Mezopotamya´nın kuzey kısmında bulunmaktadır. M.Ö. 4500 yıllarında Subarular tarafından kurulan şehir, M.Ö. 3000 yıllarında Sümer kralı Lugazakis tarafından “Nırbo” olarak adlandırılmış ve Çağ-Çağ deresinin batısında yeniden inşa edilmiştir. Tarih süresince yukarı Mezopotamya´nın en büyük şehri olarak sürekli yer almıştır.
 Kuruluşundan Sümerlerin yıkılışına kadar (M.Ö.2850) Sümer imparatorluğuna bağlı kalmıştır. M.Ö.2850-2300 Yılları arasında Akadlar, M.Ö. 2300-2060 Yılları arasında Akad-Sümer imparatorluğu, M.Ö. 2060-1800 Yılları arasında Babilliler, M.Ö.1800-1305 Yılları arasında Mitanililer,  M.Ö.1305-715 de Asurlular, M.Ö.612-330 Yılları arasında Med-Persler, M.Ö. 330 da Selefkuslar (Selevkoslar), M.Ö. 130-M.S. 50 Yılları arasında Abgar Krallığı, sonra da Romalıların hâkimiyetine girmiştir. M.S. 637 Yıllarına kadar şehir sürekli Romalılar ile Sasaniler arasında el değiştirmiştir. M.S 637 yılında İslam orduları hâkimiyetine giren Nusaybin, sıra ile Emeviler, Abbasiler, Mervan ’iler, Eyyubiler, Selçuklular, M.S.1258 de Hulagu hanın eline geçmiş, daha sonra Karakoyunlular, Artukoğluları ve Akkoyunlular, daha sonra da 1516 yılında Osmanlı İmparatorluğuna geçmiştir[1].

ZEYNEL ABİDİN CAMİ: Cami, minare, iki türbe (Zeynel Abidin ve onun kız kardeşi Sitti Zeynep Türbeleri), şadırvan, medrese odaları, mezarlık alanı ve yeni abdesthane yapılarından müteşekkildir. Külliye yapı olarak bahçeli, açık bir avlunun içerisinde şekillenmiş olup; genel olarak L plan şemasında kesme taş malzemeleriyle inşa edilmiştir[2].
Cami külliyesinde yer alan türbelerdeki Zeynel Abidin ve kız kardeşi sitti Zeynep, Hz. Muhammed’in 13. Kuşaktan torunları olup tüm İslam aleminde kutsal sayılmaktadırlar. Türbe üzerindeki kitabeye göre cami 12. Yüzyılda yapılmıştır[3].


[1] http://girmeliimamhatip.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/47/10/760500/icerikler/nusaybin-in tarihcesi_2724582.html Erişim Tarihi:20.12.2017
[3]http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,93771/zeynel-abidin-camii-ve-mor-yakup-kilisesi-mardin-2014.html Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://www.mardinlife.com/Mor-Yakup-Kilisesi-ve-Zeynel-Abidin-Camii-UNESCO-Yolunda-haberi-15030 Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://www.hurses.com.tr/goster.php?id=783&tur=3 Erişim Tarihi: 20.12.2017
MOR (AZİZ) YAKUP MANASTIRI: Zeynel Abidin caminin sadece 100 metre doğusunda yer almaktadır. Yukarı Mezopotamya bölgesindeki en eski kiliselerden biri olarak bilinen bu kilise MS 309 yılında Nusaybin piskoposluğuna getirilen mor Yakup tarafından 313 yılında inşa ettirilmeye başlanmıştır. Bazı yazıtlardan ve metinlerden; kilisenin burada bulunan Nusaybin katedraline ait vaftizhane binası olarak inşa edildiği, ancak sonraki dönemlerde katedralin ve diğer yapıların yıkılmasıyla birlikte Mor Yakup kilisesine dönüştürüldüğü anlaşılmaktadır[1].
İki farklı dinden olan ama ortak bir tarihi süreci ve ortak bir kaderi paylaşan bu iki yapı farklı dinler ve kültürlerin bir arada dayanışma içende var olup daha da zenginleşebileceğini göstererek, kültürler ve inançlar arasında kutuplaşmanın ve yabancılaşmanın her geçen gün arttığı günümüzde, kardeşliğin ve bir arada yaşamanın mümkün olduğu bin yıllık ortak tarihiyle örnek olarak dünya geçici listesine alınması sağlandı. Asıl önemli olan bu iki yapının kültürel inanç yapısını derinden etkilemesi Mor Yakup kilisesinin dünyanın ilk üniversitesi olarak kabul edilmesi ayrıca Zeynel Abidin ve kız kardeşi sitti Zeynep Hz. Muhammed’in 13 Kuşaktan torunları olması vasıtasıyla bölgenin inanç turizmi açısında kalkındığını görebiliriz. Yakın bir zamanda bölgede her iki kutsal yapı birleştirilerek projenin inanç parkı haline getirilmesi bekleniyor. UNESCO asil dünya listesine alınması bekleniyor[2]. 
Mor Yakup kilisesinin doğu ve güney cephelerinde üzerindeki Grekçe, Süryanice ve Arapça yazıtlar ile Roma dönemi mimari bezekler farklı dönemlerin varlığını belgeleyerek yaşayan ve kayıp uygarlıkların tanıklığını yapmaktadır[3].
Zeynel Abidin cami külliyesinin farklı dönemlere ait kitabeleri ve önemli üslubuyla, yine 1956 inşa edilmiş olan minaresindeki bezemeleriyle bölgeye özgü taş işçiliği geleneğinin tanıklığını yapmakta olduğunu söyleyen müze müdürü Nihat Erdoğan: Mor Yakup’un Müslümanlardan gördüğü saygı nedeni ile 1600 yıl süresince kilisenin ayakta kalabilmeyi başarması dinler arası diyalog açısından önemlidir. Caminin Eyyubi, Osmanlı ve cumhuriyet döneminin güçlü izlerini taşıyarak, mimari açıdan özellikli ve değerlidir. Ortak mezarları, medrese Nusaybin okulu ve türbeleri ile bir arada yaşamanın ortak kültürün birer göstergesidir. Caminin minaresi bir Süryani tarafından yaptırılmıştır. Ve bu nedenle de çan kulesi formunda inşa edilmiştir. Kilise olarak bilinen yapı üzerinde vaftizhane yazıtı olan ve ayakta kalan dünyanın en eski vaftizhanesidir.  Vaftizhanenin altındaki Mor Yakup mezarı ile de üniktir. İki girişi olan mezarın vaftizhane ve yeniden diriliş törenleri ile bağlantısı

[3]http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,93771/zeynel-abidin-camii-ve-mor-yakup-kilisesi-mardin-2014.html Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://www.mardinlife.com/Mor-Yakup-Kilisesi-ve-Zeynel-Abidin-Camii-UNESCO-Yolunda-haberi-15030 Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://www.hurses.com.tr/goster.php?id=783&tur=3 Erişim Tarihi: 20.12.2017
önemlidir. Mezarın bir tarafından girilip diğer tarafından çıkılarak arınma ve kutsama ile ilgili ritüeller yapılmaktadır diye konuşuldu. Mor isminin anlamı Süryanilerce mor demek Aziz anlamına gelir. Şuan manastırda görev yapmakta olan Daniel şu ifadeleri belirtmektedir: “Ben şu an Nusaybin’de kalan son Süryani ailesiyim”[1].

SONUÇ
Sonuç olarak farklı kültürlerin ve inançların temsilcisi her iki anıtsal yapı Nusaybin ‘in somut olmayan kültürel mirasına katkılarıyla da önem kazanmaktadır. Her iki yapının bir arada olması İslamiyet ve Hristiyanlık inancında önemli figürlere ait türbelerin olması da kent ve bölge için olduğu kadar, aynı zamanda da her iki inanç mensupları için bir ziyaret merkezi olmaktadırlar. Bu yapıların yüz yıllardan beri yan yana oluşu dinler arası birlikteliğin ve hoş görünün şuan halen devam edilmekte olduğunu görebiliyoruz. Kültür inanç parkı projesinin hayata geçirildikten sonra burası yurt dışından gelen Hristiyanlar ve Süryanilerin uğrak yeri olabilecek derecede öneme sahip. Kardeşliğin yüzyıllardan beri devam edildiği kanıtları arasında gösterilebilecek bir eski yapı şuan UNESCO tarafından geçici listeye alınmış durumda bölgede yaşayan Süryaniler ve Müslümanlar bunun biran önce asil listeye alınmasını bekliyor.


KAYNAKÇA
http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,93771/zeynel-abidin-camii-ve-mor-yakup-kilisesi-mardin-2014.html Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://www.mardinlife.com/Mor-Yakup-Kilisesi-ve-Zeynel-Abidin-Camii-UNESCO-Yolunda-haberi-15030 Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://www.hurses.com.tr/goster.php?id=783&tur=3 Erişim Tarihi: 20.12.2017
http://girmeliimamhatip.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/47/10/760500/icerikler/nusaybin-in-tarihcesi_2724582.html Erişim Tarihi:20.12.2017
C:\Users\pcc\Desktop\ce6f5c3f-c35a-4df4-a219-414c54ade023.jpg
http://www.nusaybinarena.com/haber/nusaybin-mor-yakup-kilisesi-ve-zeynel-abidin-camisine-yonelik-saldiri-haberi-gercek-degil-1612.htm
C:\Users\pcc\Desktop\30-04-2014-15-56-12Untitled1.jpg
http://www.hurses.com.tr/goster.php?id=783&tur=3
C:\Users\pcc\Desktop\Mor-Yakup-Kilisesi-ve-Zeynel-Abidin-Camii-Unesco-yolunda.jpg
http://www.mardinlife.com/Mor-Yakup-Kilisesi-ve-Zeynel-Abidin-Camii-UNESCO-Yolunda-haberi-15030
http://www.cinarinsesi.com/mor-yakup-kilisesi-ve-zeynel-abidin-camii-unesco-
http://www.marmaragazetesi.com/nusaybin-yeniden-insa-ediliyor-181004h.htm
http://gezilecekyerler.com/nusaybin/


Yorumlar

  1. Adsız30 Aralık 2017 10:17

    Güzel bir araştırma konusu seçilmiş ve aydınlatıcı bir makale kaleme alınmış emeğinize sağlık.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ALAYAKA KÖYÜ Aytekin AKCA MANİSA CELÂL BAYAR ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ/TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ BÖLÜMÜ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI GİRİŞ Alayaka Mahallesi, Balıkesir ili Sındırgı ilçesine bağlı olan dağınık yamaç yerleşkesidir. Nüfüsu 2016 yılı verilerine göre 478 belirtilmekle beraber bunların 246’sı erkek 232’si kadın olarak kayıtlara geçmiştir. İl merkezine uzaklık 95 km ilçe merkezine uzaklık mesafesi ise 30 km belirtilmektedir. Daha önceleri Düvertepe eski ismi (Çorum [1] ) bucak(nahiye) iken buraya bağlı bir köymüş günümüzde ise 2014 yılında Balıkesir ilinin büyükşehir yapılması ile beraber ilçeye bağlı diğer köyler gibi mahalleye dönüşmüştür. Geçmişi çok eskiye dayanan Alayaka Köyü çaygıyınında dahil olmasıyla 8 mahalleden oluşmaktadır bunlar : 1-)Eski köy(Koca köy) 2-)Şadırvan 3-)Şerifler(buraya yakın mesafede karabakıcık mezrası vardır) 4-)Bayguşçakılı 5-)Kemçik köy 6-)Ahmetağa Mahallesi(çiftlik yakası...
Devamı
-
Resim
ADANA ÇATALAN BARAJI VE KÖPRÜSÜ Semra Bektaş Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2. Sınıf Lisans Öğrencisi GİRİŞ Adana, kuzeyde Seyhan Baraj Gölü ile güneye inildikçe Seyhan Regülatörü, İçgöl ve Regülatör Köprü ile devam eden Akdeniz’e kadar uzanan adeta bir su cennetidir [1] . Bereketli toprakların kazandırdığı “beyaz altın” ile tarımsal alanda gelişmiş olduğu gibi ve organize sanayi bölgesi olarak da oldukça gelişmiş bir büyükşehirdir. Sulama alanında oldukça büyük atılımların olduğu şehirde birçok kanallar, barajlar ve hidroelektrik santraller mevcuttur. Bunlardan en dikkat çekenlerden biri Çatalan barajı ve köprüsüdür. Çatalan Barajı Çatalan Barajı, Adana'da, Seyhan Nehri üzerinde, enerji ve taşkın kontrolü amacıyla 1982’ de yapılmaya başlanmış ve 1997’de inşa edilmiş bir baraj olmakla birlikte Adana‘yı Seyhan Nehri‘nin neden olabileceği su baskınından önlemek amacıyla yapıla...
Devamı
-
Resim
GÖRDESLİ ŞEHİT MÜCAHİDE MAKBULE HANIM Rabia DERE Mcbü Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2.Sınıf Lisans Öğrencisi GİRİŞ Bazı isimler var ki, bedenleri toprak olsa da isimleri ve yaptıkları ebedi kalır, unutulmaz. Kimisi belki daha geniş kitlelerce bilinir, kimisi de kenarda köşede, daha yerelde kalır. Belki bir caddenin adında, belki bir sokağın adında, belki meydanda. O civarda oturan mahalle sakinleri bile bilmez belki ismi dışında kimin nesi olduğunu, neler yaptığını. Ancak onlar, isimlerini yaptıklarıyla tarihin defterine yazdırmışlardır ve orada okunmayı beklerler. Kınalı Kuzu Gördesli Makbule Kurtuluş Savaşı’nda Kuvâ-yi Milliye çetelerinde görev yapmış bir kahraman Türk kadınıdır. Gördesli Makbule olarak da bilinen Makbule Hanım, 1902 (bazı kaynaklarda 1901 [1] ) yılında Gördes’te dünyaya gelmiştir. Evleri Gördes’in en eski mahallesi olan Divan Mahallesinin, Dumanalar Sokak 7 nolu evi idi. Çevresinde birçok e...
Devamı