DEMİRCİ’NİN
EKONOMİK FAALİYETLERİ: HALICILIK
Sedat
SELVİHAN
Manisa
Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2.sınıf Lisan Öğrencisi
GİRİŞ
Manisa’nın ilçelerinden biri olan Demirci,
Asıl Ege ile İç Ege’nin dokunak noktasında 30.000 civarındaki merkez nüfusu
olan bir yerleşim birimidir. İlçenin 96 köyü bulunmaktadır. Köyleri ile beraber
1233 Km2 alana sahiptir. Doğusunda ve Kuzey doğusunda Kütahya Simav
ilçesi, Güneyinde Selendi, Batısında Köprübaşı ve Gördes ilçeleri ile çevreli
olan Demirci, yine Batı ve Kuzey batısında Balıkesir ili Sındırgı ilçesine
komşudur.
DEMİRCİ’NİN
EKONOMİK FAALİYETLERİ
Yıllık
yağışların yüzde 50 ye yakını Kış aylarında düşer. Doğal bitki örtüsünde 850 m.
civarında Kızılçamlar yayılma alanının sonuna gelirken, çevredeki dağlarda
yerini karaçamlara bırakır. Geçiş özelliği gösteren iklim, Akdeniz ile Karasal
iklimin baskılarını yaşar. Ekonomisi uzun yıllar birinci derecede el ve makine
halıcılığına ve tütün başta olmak üzere genellikle kuru tarımsal faaliyetlere
dayalı Demirci’de son yıllarda Kiraz önemli ihracat ürünü haline gelmeye
başlamıştır
İlçede Manisa Celal Bayar Üniversitesi’ne
bağlı bir fakülte ve yüksek okul mevcuttur. Bu iki okulun yaklaşık ve toplam
4000 civarında öğrencisi ve personeli bulunmaktadır. Ortaöğretim kurumlarından
7 lise ve ilköğretime ait 6 ilköğretim okulu da düşünüldüğünde Demirci
fonksiyonel olarak tam bir eğitim şehri görünümündedir.
Geçmişte, Demirci'nin gelişme kapasitesinin
yetersiz olduğu ve artık küçük kasaba şeklinde kalacağı düşüncesiyle Demirci'ye
yapılan yatırımın "ölü yatırım" olduğu fikri iyiden iyiye
benimsenmeye başlanmış, küçük yatırımcılar, memurlar ve orta gelirliler
kooperatiflere girerek veya arsa satın alarak yatırımlarını çevredeki geleceği
parlak görülen şehirlere gerçekleştirmektedir. Ancak Eğitim Yüksek Okulu'nun
1992 yılında Celal Bayar Üniversitesi'ne bağlanarak Demirci Eğitim Fakültesi'ne
dönüştürülmesi, yeni bölümlerin açılması ile öğrenci kapasitesinin arttırılması
sonucu şehirdeki ekonomik faaliyetler canlanmış daha önceki dönemlerde şehir
dışına kaçan sermayenin yönü tekrar Demirci'ye dönmüştür. (Aydın,2002,4)[i]
HALICILIK
Halı, çok
eskiden beri göçebe çadırından kentte bir konağa, köy evinden saraya Türk
insanının vazgeçilmez bir eşyası olmuştur. Bunlar içinde saraylar, halıların en
güzellerinin, en iyi malzeme ve en iyi işçilik ile dokunanlarının bir arada
bulundukları yegâne mekânlardır[ii]Demirci'de halıcılık yüzyıllardan beri uğraşılan bir geçim kaynağıdır. Orta Asya’dan Türkler tarafından Anadolu'ya getirilen halıcılık Selçuklular tarafından daha da mükemmelleştirilerek Anadolu'nun her tarafına iletilmiş bu arada Demirci'ye getirilmiştir. Osmanlı imparatorluğu zamanında hükümdarlıkça demirciye gönderilen malzeme ve desenler demircide dokunulmuş olup saraylarda kullanılmıştır. 1990’lı yıllarda demircide yapısal bir değişime uğramıştır. . 21.000 tezgahta piyasanın istediği renk desen ve kalitede halı üretimi mümkündür. Antik, Milas, Yörük, Kars, yağcı bedir, Azeri, Nepal Tipi el halılarının tüketiciye ulaşacağı en kısa yol Demirci’dir. Son yıllarda camii halıcılığında da Türkiye ve
Gördes ve Kula
halılarıyla benzerlikler arz eden Demirci Halıları da 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl
başlarında dış satıma yönelik çalışan şirket ve tüccarların batı zevkine
yönelik siparişleri nedeniyle kalite ve desen yönünden bozulma gösterdiyse de,
günümüzde bu yozlaşmanın halıcılığımıza verdiği zararın anlaşılmasıyla aslına
uygun, yüksek kalitede halılar dokunmaya başlamıştır.[i]Özellikle 1980 sonrası Demirci’de
makine halıcılığında âdete bir patlama yaşanmıştır. Ancak 1990 ortalarından
sonra yaşanan ekonomik krizler halıcılığı da önemli ölçüde etkilemiş, şehirdeki
irili ufaklı 65 civarındaki fabrika sayısını 18- 20’ye indirmiştir. Ahi
Evren Sanayi Sitesinde makine halısı imalatı yoğunlaşmıştır[ii]. Çalışan mevcut fabrikalar da üretim kapasitelerini ve vardiyalarını
düşürmüştür. Halı fabrikalarının 9 tanesi şehrin batısındaki Bahçeler Mahallesi
sınırları içerisindeki eski sanayi sitesinde yer alırken, geri kalanların
tamamı ise 1985 sonrası şehrin güneyinde Dr. Mehmet Akarsu Mahallesi’nde
faaliyete geçen Ahi Evran Sanayi Sitesi’nde üretim yapmaktadır. Ayrıca son
yıllarda cami halısıyla ünlenen Demirci birçok önemli ibadethanelere de halılar
göndermiştir.
Türkiye’de ve yurt dışındaki pazarın
büyük bir kısmi ele geçirilmiştir. Türkiye’deki cami halı pazarının % 70’i
Demirci’deki fabrikalara aittir. Cami halısını almak isteyenlerin mutlaka
ilçemizi ziyaret ettikleri gözlemlenmiştir. Şu günlerde makine halıcılığında
yeni halı tipi üretime başlamıştır. El halısı görünümündeki yıkanmış ve
eskitilmiş halılar ile yeni bir Pazar oluşturulmaktadır. Halılardaki kullanılan
yapak malzeme boyaların kalitesi, bu tip halılarda aranılan en büyük
faktörlerin başında yer almaktadır.[iii]
1980’li
senelerinde Ülkemizdeki gelişmelere paralel olarak, Demirci halıcılığı da bir değişim süre zarfında girmiş ve
bölgede açılan fabrikalarda üretiminin hızlanması ile birlikte, halı
ücretlerinin de düşmesi sonucu el halıcılığı kapanıp iflas etme noktasına
gelmiştir. 1900’lü sene başında, yaşadığı sıkıntı ve dertlerden daha büyük bir
sıkıntının içerisine girmiş atölye sahiplerinin büyük bir kısmı atölyelerini
kapatmışlardır.[iv]
Sonuç
Demirci ilçesinin ekonomik gelişmesi araştırmada bahsi geçen etkenlere
dayandığı söylenebilir. Ayrıca bir şehrin kalkınması o şehrin ekonomik alan da
gelişmesine bağlıdır. Demirci bu açıdan birçok ilçeye göre ekonomik faaliyetleri
fazla olan bir yer ama ulaşım sıkıntısı ekonomik faaliyetlerinin daha da
gelişmesini engelliyor. Ulaşım sorunu yüzünden ve ayrıca bölgenin coğrafi
şekilleri yüzünden lojistik destekten mahrum kalması nedeniyle hedeflenen
gelişme ortaya çıkmamaktadır. Ayrıca şehre özgü olan yün cami halıları zamanla
makineleşmeye dönüşmesiyle üretimde gelişti. Halıcılık sonucu Demirci gerek
Türkiye gerekse yurtdışına yaptığı halı ihracatıyla adından çok bahsetmiştir.Dünyanın her
kıtasında Demirci'de üretilen yün cami halılarına rastlamak mümkündür. İhracat
kaydı ile yapılan satışlar, Demirciye giren döviz miktarında da çok önemli bir
artış olmasını sağlamıştır.Demircinin gelişmesi için devletin bu konuda ekonomik
desteklerde bulunması gerekiyor. Yapılacak olan ekonomik desteklerle Demirci
halkının hem refah seviyesi hem de şehre özgü olan Demirci yün cami halılarına
daha çok talepte bulunacaklardır. Demirci her ne kadar ufak ve ulaşım sıkıntısı
olan bir şehir olarak düşünülse de aslında burası sevginin ve saygının var
olduğunu düşünebildiğimiz az şehirlerden biridir
Kaynakça
AYDIN,
İbrahim ‘’Üniversitenin Ekonomik Faaliyetlere Etkisi’’ Marmara Cografya
DergisiSayı.5 SS.4-5
BAHADIR,
Öztürk’’Tezgâhtan Saraya: Osmanlı Saray Halıları’’ Yedi: Sanat, Tasarım ve
Bilim Dergisi 2016 , Sayı 16 SS,2
EKLER
Yorumlar
Yorum Gönder