-
DEMİRCİ MEDRESELERİ
Dilan KÜÇÜK
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı 2. Sınıf Öğrencisi
GİRİŞ
Demirci; Ege Bölgesi’nin İç Batı Anadolu Bölümünde yer alır. Ege Bölgesi’ndeki Manisa ilinin bir ilçesidir. İl merkezinin uzak ilçelerinden birisi olan Demirci, Doğu ve Kuzeydoğusunda Kütahya, Kuzeyinde Balıkesir ili ile sınır teşkil eder. Güneyinde yine Manisa’nın ilçeleri olan Selendi-Kula, batısında Gördes ve Köprübaşı ilçeleri ile çevrili bir konuma sahiptir[1].
Tarih boyunca Hititlerin, Friglerin, Lidyalıların, Perslerin, Makedonyalı İskender’in, Bergama Krallığının, Roma ve Bizanslıların egemenlik kurdukları Demirci’de çok zengin bir tarih yatmaktadır. Demirci ve çevresi Anadolu Beylikleri döneminde Türk egemenliği altına girmiştir. Demirci, XV. Yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı topraklarına katılmıştır[2].
Demirci geçmişinde eğitim ve kültürün önemli bir yeri vardır. Çünkü yol güzergâhı üzerinde kurulmuştur. Kentin İstanbul, Kütahya ve Manisa gibi önemli merkezler ile doğrudan bağlantısının olması bunda belirleyici olmuştur[3].
İslam eğitim tarihi içinde müstesna bir yeri bulunan Osmanlı Medreseleri, orta ve yüksek tahsili gerçekleştiren müesseselerdi. Medrese memleketin ihtiyaç duyduğu kültürü veren ve elemanları yetiştiren bir eğitim öğretim kuruluşudur[4].
DEMİRCİ MEDRESELERİ
Ağa Camii Medresesi: Müşahitlere göre, Ağa Camiinin bitişiğindeki boş arsanın olduğu yerde idi. Yangınlar neticesinde yok olmuştur. Gökmene göre kurucusu Şehit zade Esad Ağadır. Boyacıoğulları-Alakese’nin eserinde medrese ile ilgili şu bilgiler verilmektedir[5].
“Şehitoğullarından Hacı Mehmed Ağa tarafından yaptırılan caminin yanındaydı. Baş müderrisi Reis’ül ülema Recep Şuuri Efendi idi. Bir ismi de meşhur Kel Recep Hocadır. Ayrıca Serdar oğlu Mustafa Efendi hoca da bu medresede müderrislik yapmıştır.”
Hacı Hasan Medresesi: Müşahitlere göre, Hacı Hasan camiinin karşısında idi. Yangınlar neticesinde yok olmuştur. Boyacıoğulları-Alakese’nin eserinde medrese ile ilgili şu bilgiler verilmektedir[6].
“Hayırsever halk tarafından yaptırılmıştır. Camiinin havuzunun üst kısmında tahminen halen Fahri Kahramanın mağazası ve Halk Bankasının bulunduğu civardaydı. Müderrisi Marmaracık köyünen Himmet Hocaydı. Vefatıyla yerine oğlu Mehmet Nurullah Efendi geçmiş olup aynı şekilde o da rüştiyeye derse girerdi.”
Hacı Hüseyin Ağa Medresesi: Müşahitlere göre, camiinin güneybatısında bugün boş bir arazi olan yerde idi. Yangınlar neticesinde yok olmuştur. Boyacıoğulları-Alakesenin eserinde medrese ile ilgili şu bilgiler verilmektedir[7].


[1] www.demirci-bld.gov.tr\coğrafikonumu.aspx. Erişim Tarihi:18.12.2017
[2] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011, s. 100.
[3] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011. s. 100.
[4] www.enfal.de\otarih35.htm. Erişim Tarihi:18.12.2017
[5] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011. s. 102.
[6] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011. s. 108.
[7] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011. s. 109.
“Hacı Halil oğlu Hacı Hafız Medresesi; Hüseyin Ağa Camii karşısındadır. Halk tarafından yaptırılmış olup müderrisi Kulalarlı Arif Efendidir.”
Kuloğlu Medresesi: Müşahitlere göre, Hacı Türbek mahallesinde, Kuloğlu camiinin tam karşısında Menderes bulvarı (eski Selendi caddesi) ile Sıtma pınarı caddesinin kesiştiği köşede idi. Boyacıoğulları-Alakese’nin eserinde medrese ile ilgili şu bilgiler verilmektedir[8].
“Kuloğlu medresesi: Kuloğlu camiinin kuzeyinde halk tarafından yaptırılmış olup ilk müderrisi Boyacı zade Mehmet Efendi(doğumu1257-ölümü1317)olup yine kardeşi Hüseyin Efendi hoca da burada müderrislik yapmış ve vazifesi medreselerin kaldırılmasına kadar devam etmiştir.”
Kıran Medresesi: Müşahitlere göre, Kel Mehmet zade ailesi tarafından yaptırılmış olup, Kıran camii avlusundaki kütüphane ile cami arasında dershanesi ve L şeklinde odaları vardı. Medrese ve müştemilatı 1950 yangını ile yok olmuştur. Gökmene göre kurucusu Mahmut Çelebizade İsmail Ağadır. Boyacıoğulları-Alakese’nin eserinde medrese ile ilgili şu bilgiler verilmektedir[9].
“Şeyhi İlahi(Kıran) Camii avlusu ve civarında Kel Mehmetler tarafından yaptırılmış bir medresedir. Müderrisleri şunlardır: Müderris Ali Efendi, Ali Efendi’nin vefatından sonra damadı Halil Efendi ve oğlu Rıfat Efendi ile Borlu’lu Ama Yörük Mustafa Efendi baş müderrislik yapmışlardır. Camiinin kıble tarafının sağında ve avlu dâhilinde Mahmut Çelebi zade İsmail Ağa tarafından yaptırılan kâgir kubbeli kütüphane vardır…”
SONUÇ
Demirci birçok medeniyete ev sahipliği yapması, yol güzergâhı üzerinde olması sebebiyle geçmişte ve şuan da eğitim ve kültürün önemli bir yeri vardır. Selçuklu ve Osmanlı Dönemleri süresince medreseler sadece din ve eğitim kurumları olarak değil sosyal hayatı düzenleyen ve kültürel etkileşime katkı sağlayan kurumlar olmuştur. Demirci medreselerinin cami, türbe gibi dini mekânlara yakınlığı da dikkatimizi çekmektedir. Çoğu medrese yangınlar neticesinde yok olmuştur.
 Günümüzde de eğitime verilen önemin çok eskiye dayandığını ilçede bulunan geçmişten günümüze eğitim öğretim veren Eğitim Fakültesinde de görebiliriz.
KAYNAKÇA
OĞUZ, İsmail, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011.
www.demirci-bld.gov.tr\coğrafikonumu.aspx.  Erişim Tarihi: 18.12.2017
www.enfal.de\otarih35.htm  Erişim Tarihi: 18.12.2017

[8] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011. s. 112.
[9] İsmail Oğuz, “Yeni ve Yakın Çağlarda Demircideki Cami-Mescit ve Medreseler, 1.Demirci Araştırmaları Bilgi Şöleni, İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2011. s. 117.   

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-
Resim
ADANA ÇATALAN BARAJI VE KÖPRÜSÜ Semra Bektaş Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2. Sınıf Lisans Öğrencisi GİRİŞ Adana, kuzeyde Seyhan Baraj Gölü ile güneye inildikçe Seyhan Regülatörü, İçgöl ve Regülatör Köprü ile devam eden Akdeniz’e kadar uzanan adeta bir su cennetidir [1] . Bereketli toprakların kazandırdığı “beyaz altın” ile tarımsal alanda gelişmiş olduğu gibi ve organize sanayi bölgesi olarak da oldukça gelişmiş bir büyükşehirdir. Sulama alanında oldukça büyük atılımların olduğu şehirde birçok kanallar, barajlar ve hidroelektrik santraller mevcuttur. Bunlardan en dikkat çekenlerden biri Çatalan barajı ve köprüsüdür. Çatalan Barajı Çatalan Barajı, Adana'da, Seyhan Nehri üzerinde, enerji ve taşkın kontrolü amacıyla 1982’ de yapılmaya başlanmış ve 1997’de inşa edilmiş bir baraj olmakla birlikte Adana‘yı Seyhan Nehri‘nin neden olabileceği su baskınından önlemek amacıyla yapıla...
Devamı
-
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ALAYAKA KÖYÜ Aytekin AKCA MANİSA CELÂL BAYAR ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ/TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ BÖLÜMÜ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI GİRİŞ Alayaka Mahallesi, Balıkesir ili Sındırgı ilçesine bağlı olan dağınık yamaç yerleşkesidir. Nüfüsu 2016 yılı verilerine göre 478 belirtilmekle beraber bunların 246’sı erkek 232’si kadın olarak kayıtlara geçmiştir. İl merkezine uzaklık 95 km ilçe merkezine uzaklık mesafesi ise 30 km belirtilmektedir. Daha önceleri Düvertepe eski ismi (Çorum [1] ) bucak(nahiye) iken buraya bağlı bir köymüş günümüzde ise 2014 yılında Balıkesir ilinin büyükşehir yapılması ile beraber ilçeye bağlı diğer köyler gibi mahalleye dönüşmüştür. Geçmişi çok eskiye dayanan Alayaka Köyü çaygıyınında dahil olmasıyla 8 mahalleden oluşmaktadır bunlar : 1-)Eski köy(Koca köy) 2-)Şadırvan 3-)Şerifler(buraya yakın mesafede karabakıcık mezrası vardır) 4-)Bayguşçakılı 5-)Kemçik köy 6-)Ahmetağa Mahallesi(çiftlik yakası...
Devamı
-
Resim
GÜMELE KÖYÜ Duygu Zeybek Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2.Sınıf Lisans Öğrencisi GİRİŞ Demirci İlçesi ne zaman kuruldu bilinmemektedir. Ancak bilinen belgelerden hareket ederek Demirci tarihinin Yontma Taş Devrine kadar uzandığını görürüz. Taş ve Maden Devrinden sonra Anadolu’nun ilk medeniyetlerinden Hitit ve Frig devirlerini yaşayan Demirci Lidyalılar zamanında gelişmiş bir şehir özelliğine kavuşmuştur. Persler Romalılar ve Bizanslılar döneminden sonra ilki 1298 Horasan Erenleri ve son olarak 1302 tarihinde Saruhan Beyliği tarafından fethedilerek o günden itibaren Türk tarihi seyri içinde şehir özelliğini devam ettirmiştir. İlçenin nüfusu günümüzde 41.679’dur. Nüfusun çoğunu köyler oluşturmaktadır. İlçeye bağlı 91 tane köy bulunmaktadır. Bu köylerden bir tanesi de Gümele Köyü’dür. [1] Gümele Manisa ilinin Demirci ilçesine bağlı bir mahalledir. Köyün il merkezine uzaklığı 185 km’dir. İl...
Devamı