-
ADANA TAŞ KÖPRÜ’NÜN TARİHÇESİ
ZELİHA SARIBOĞA
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitim Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2. Sınıf Lisans Öğrencisi
GİRİŞ
Sizce hayatımızda köprünün yeri nedir? Ya da ne olmalıdır? Modern dünyanın vazgeçilmezlerinden olan köprüler ilkel zamandan bu yana çeşitli şekillerde geçişleri sağlar. Köprü, su, çukur yer, vadi gibi herhangi bir engel bulunana iki yakayı birbirine bağlayan veya trafik akımını başka bir akımı kesmeden üsten geçmesini sağlayan ahşap, kâgir, beton veya demirden yapılar olmasının yanın sıra taştan yapılan köprülerde söz konusudur.[1]      
 Peki, üzerinde hala ulaşım yapılan en eski köprünün Türkiye’de bulunduğunu kaçımız biliyoruz? Oluşan ilk köprüyü insanlar doğada hazır bulmuşlardır. Bir derenin iki kıyısını birleştiren bir ağaç kütüğü, kayaların meydana getirdiği doğal bir kemer yahut çukur üzerindeki sarmaşıklardan fark etmişlerdir. Bu köprüleri daha dayanıklı hale getirerek ilkel köprüleri geliştirmişlerdir. Geçmişte yapılıp kullanılmayan ya da restore edilip hala kullandığımız köprüler mevcuttur.[2]
ADANA TAŞ KÖPRÜ’NÜN TARİHÇESİ
Türkiye’de şehir içi ulaşımda araçla kullandığımız dünyanın en eski köprüsü Adana ilimizdedir.  Adana bir yürekse Çukurova onun göğüs kafesidir. Seyhan- Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu ovaya kurulan bu şehir geçmişten birçok iz taşımaktadır. Seyhan- Ceyhan nehri üzerinde kurulmuş olan bu köprü Adana şehir merkezinde olup doğu ve batı yakasını birleştiren tarihi köprü bir Roma dönemi eseridir. Batı ucunda Türkiye’nin en büyük camisi Sabancı Merkez Camii, doğusunda ise HiltonSA oteli bulunmaktadır. 4.yy’da (385)  Roma İmparatoru Hadrianus tarafından yaptırılan bu köprü yüzyıllarca Avrupa ile Asya arasındaki geçişi sağlayan önemli bir köprüdür.
Harun Reşit (766- 833) bazı eklerde Adana Kalesine birleştirmiştir. 6. Yüzyıl başlarında Harun Reşit’in oğlu 7. Abbasi Halifesi Memun ( 783- 833 ) tarafından onarılmıştır. Osmanlı padişahı olan 4. Mehmet’in oğlu (84. Hanife)  3. Ahmet (1713) Kel Hasan Paşa (1789), Adana valisi Ziya Paşa (1789) tarafından da değişik zamanlarda tamirat görmüştür. Bu üç onarımı yazıtları mevcuttur. Son onarım 1949 yılında yapılmıştır. Bu köprü 319 metre uzunluğunda 13 metre yüksekliğindedir.[3]
Orijinali 21 kemerden oluşmuş fakat Seyhan nehrinin ıslahatı sırasında 7 gözünün toprak altında kalmasıyla 14 gözlü olarak hizmet vermektedir. Ortadaki büyük kemerde iki aslan kabartması görülmektedir. Dünya’nın halen kullanılan en eski köprüsü olarak bilinmektedir. Adana’nın en önemli eserlerinden olan bu köprü halen gece dahi kullanıldığı için ışıklandırmayla hem süslenilmiş hem de güvenlik açısından kolaylık sağlamıştır. [4]
Bu köprüye eskiden misis köprüsü de denilmektedir. Adana’ya 27 km. uzaklıktaki Misis, Ceyhan Nehri (Pyramos) kenarında, tarihi yol üzerindedir. Misis’in tarihi; üzerinde bulunduğu muhtemelen neolitik döneme (M.Ö. 6000) tarihlenecek Höyük ile başlar. Misis’i Truva kahramanlarından Mopsus’un kurmuş olduğu söylenmektedir. Hitit, Asur, Makedonya ve Selevkosların eline geçmiş, Roma ve Bizans dönemlerinde de önemli bir merkez olmuştur.


[4] http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adana/gezilecekyer/tas-kopru804491 Erişim tarihi 15.12.2017 Erişim tarihi 17.11.2017 
Daha sonra M.S. 8.yy.’dan itibaren yeniden imar edilmiş ve birçok savaşa sahne olmuştur. 1517’den sonra Osmanlı Devleti’nin hakimiyetine girmiş olan Misis’te bugün ayakta kalmış olan eserler; M.S. 4.yy.‘a ait mozaikler, 9 gözlü taşköprü, akropoldeki surlar ve şehir kalıntıları ile 1542 yılında yaptırılan Havraniye Kervansarayı ve 1648 yılında yaptırılmış tek kubbeli kübik mescittir. Misis ile Ceyhan arasında bulunan Sirkeli Höyüğü’nün tarihi de neolitik döneme kadar gider. Höyüğün kenarında bir kayaya oyulmuş 2 adet taş kabartmanın, Hititlere ait bir yol işareti olduğu sanılmaktadır.[1]
Romalılar, hâkim oldukları her yerde ulaşım, yani yol ve köprü konusunu mutlaka çözümlemiş, sağlam mühendislik-mimarlık ürünleri inşa edilmiştir. Adana’da, Seyhan nehri üzerindeki muazzam Taşköprü, Roma’nın organizasyon yeteneğini, teknolojiyi kullanma becerisini ve mühendislik dehasını ortaya koyar. Tarih boyunca aynı yerde köprüler kurulmuştur. Son köprü 4. yüzyıla tarihlenen Taşköprü’dür ve olasılıkla Roma’nın askeri ulaşımını sağlamak için yapılmıştır. Bölgedeki ticareti elde tutan yol ağının da önemli bir parçasıdır. Bu eserin inşası, hem Roma uygarlığının başarısı, hem de Adana’nın durumunun gerçeğidir. Bu çalışma, bugünden geriye giderek köprünün tarihini aydınlatmayı ve önemini vurgulamayı hedeflemektedir. Konu, erken dönemlerden itibaren günümüze ulaşan belgeler esas alınarak irdelenmektedir. En önemli belge ise var olan köprüdür. Kuşkusuz, yapının çok farklı açılardan incelenmesi mümkündür. Çalışmada köprü, yapımına karar verilmesinden itibaren ele alınmakta, mimar kökenli bir mimarlık tarihçisinin merakıyla, inşa aşamaları, teknik özellikleri ve çok katmanlı kimliği sorgulanmaktadır. Köprü, inşasını gerçekleştiren teknik adamın adını bugüne ulaştırmayı başarmıştır: Auxentius, antik dönemde yaşamış, ismine ulaşılabilen az sayıdaki mimarlardan biridir.[2]
            SONUÇ
Çukurova’nın gözbebeği olan Adana şehrinde Taş Köprü gibi karşılaşabileceğimiz birçok tarihi yapıt bulunmaktadır. Geçmişten bu güne birçok kültüre ev sahipliği yapan bu topraklar üzerinde bize tarihimizin tozlu sayfalarını gün yüzüne çıkaracak eserlere sahibiz ve bu eserlere sahip çıkmalıyız. Efsanelere, türkülere, şiirlere, destanlara ve hala şarkılara konu alan bu Taş Köprü görmeye değer tarihi eserlerimizdendir. Adana’ya yolunuz düşerse veya sırf isteyerek tarihi duygularınıza kapılıp gezmek isterseniz görmeye değer yerlerden olan taştan yapılmış ve dünyada sadece tek olan bu köprünün üzerinden geçmenizi isterim. Hepinizin bu muazzam köprüyü görüp Adana’ya varmışken Taş Köprünüm karşısındaki adana kebapçıya uğramadan gitmenizi istemem. Unutmayalım bu memleket bizim memleketimiz ve her karış toprağında binlerce insanın emeği vardır bu tarihi biz yaşadık, değerlerimize sahip çıkmalıyız. Bu yüzdendir ki “Tarih hayal mahsulü olamaz.” der Atamız.

KAYNAKÇA                                                                                                                                                                
ÖNDER Mehmet, Şehirden Şehire Anadolu, İstanbul: kültür yayınları, 1997
www.eba.gov.tr/sozluk  Erişim tarihi 26.11.2017                                                                                      www.turkcebilgi.com Erişim tarihi 26.11.2017                                                                                                                                                  http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adana/gezilecekyer/tas-kopru804491 Erişim tarihi 26.11.2017   
http://dergipark.gov.tr/cusosbil/issue/4381/60111 Erişim tarihi 26.11.2017                                                                                                                                                                                                                                         


[2] www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adana/gezilecekyer/misis-koprus   Erişim tarihi 20.12.2017
www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adana/gezilecekyer/misis-koprus   Erişim tarihi 22.12.2017                                                                https://www.kulturportali.gov.tr/arama/Adana+Ta%C5%9F+K%C3%B6pr%C3%BC Erişim tarihi 26.11.2017  
  EKLER                                                                                                                                                                 
ADANA TAŞ KÖPRÜ
ADANA 18. yy’dan TAŞ KÖPRÜ
ADANA 1935’den TAŞ KÖPRÜ
https://www.kulturportali.gov.tr/Common/GetFoto.aspx?f=QURBTkF0YXNrb3BydXNhYmFuY2loaWx0b25BVElMTEFBTkRJUklONTc2XzIwMTYwNDE4MTUwMjU3NTQwLmpwZw%3d%3d&d=RG9rdW1hbmxhclw%3d&s=c21hbGw%3d
https://www.kulturportali.gov.tr/Common/GetFoto.aspx?f=MTkwMzIwMTNcZDI1MGJlMmMtZDBmNC00ZjZjLWEzMjEtNDQ0NDQyNGRjNjlmLmpwZw%3d%3d&t=Mg%3d%3d&s=c21hbGw%3d
                               ADANA TAŞ  KÖPRÜ
ADANA TAŞ KÖPRÜ

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ALAYAKA KÖYÜ Aytekin AKCA MANİSA CELÂL BAYAR ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ/TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ BÖLÜMÜ SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI GİRİŞ Alayaka Mahallesi, Balıkesir ili Sındırgı ilçesine bağlı olan dağınık yamaç yerleşkesidir. Nüfüsu 2016 yılı verilerine göre 478 belirtilmekle beraber bunların 246’sı erkek 232’si kadın olarak kayıtlara geçmiştir. İl merkezine uzaklık 95 km ilçe merkezine uzaklık mesafesi ise 30 km belirtilmektedir. Daha önceleri Düvertepe eski ismi (Çorum [1] ) bucak(nahiye) iken buraya bağlı bir köymüş günümüzde ise 2014 yılında Balıkesir ilinin büyükşehir yapılması ile beraber ilçeye bağlı diğer köyler gibi mahalleye dönüşmüştür. Geçmişi çok eskiye dayanan Alayaka Köyü çaygıyınında dahil olmasıyla 8 mahalleden oluşmaktadır bunlar : 1-)Eski köy(Koca köy) 2-)Şadırvan 3-)Şerifler(buraya yakın mesafede karabakıcık mezrası vardır) 4-)Bayguşçakılı 5-)Kemçik köy 6-)Ahmetağa Mahallesi(çiftlik yakası...
Devamı
-
Resim
ADANA ÇATALAN BARAJI VE KÖPRÜSÜ Semra Bektaş Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2. Sınıf Lisans Öğrencisi GİRİŞ Adana, kuzeyde Seyhan Baraj Gölü ile güneye inildikçe Seyhan Regülatörü, İçgöl ve Regülatör Köprü ile devam eden Akdeniz’e kadar uzanan adeta bir su cennetidir [1] . Bereketli toprakların kazandırdığı “beyaz altın” ile tarımsal alanda gelişmiş olduğu gibi ve organize sanayi bölgesi olarak da oldukça gelişmiş bir büyükşehirdir. Sulama alanında oldukça büyük atılımların olduğu şehirde birçok kanallar, barajlar ve hidroelektrik santraller mevcuttur. Bunlardan en dikkat çekenlerden biri Çatalan barajı ve köprüsüdür. Çatalan Barajı Çatalan Barajı, Adana'da, Seyhan Nehri üzerinde, enerji ve taşkın kontrolü amacıyla 1982’ de yapılmaya başlanmış ve 1997’de inşa edilmiş bir baraj olmakla birlikte Adana‘yı Seyhan Nehri‘nin neden olabileceği su baskınından önlemek amacıyla yapıla...
Devamı
-
Resim
GÖRDESLİ ŞEHİT MÜCAHİDE MAKBULE HANIM Rabia DERE Mcbü Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2.Sınıf Lisans Öğrencisi GİRİŞ Bazı isimler var ki, bedenleri toprak olsa da isimleri ve yaptıkları ebedi kalır, unutulmaz. Kimisi belki daha geniş kitlelerce bilinir, kimisi de kenarda köşede, daha yerelde kalır. Belki bir caddenin adında, belki bir sokağın adında, belki meydanda. O civarda oturan mahalle sakinleri bile bilmez belki ismi dışında kimin nesi olduğunu, neler yaptığını. Ancak onlar, isimlerini yaptıklarıyla tarihin defterine yazdırmışlardır ve orada okunmayı beklerler. Kınalı Kuzu Gördesli Makbule Kurtuluş Savaşı’nda Kuvâ-yi Milliye çetelerinde görev yapmış bir kahraman Türk kadınıdır. Gördesli Makbule olarak da bilinen Makbule Hanım, 1902 (bazı kaynaklarda 1901 [1] ) yılında Gördes’te dünyaya gelmiştir. Evleri Gördes’in en eski mahallesi olan Divan Mahallesinin, Dumanalar Sokak 7 nolu evi idi. Çevresinde birçok e...
Devamı